Thổ công và cách bày trí bàn thờ thổ công
Dù hầu như nhà nào cũng thờ Thổ Công, Thần Tài nhưng không mấy ai biết rõ nguồn gốc, sự tích của vị thần này. Bởi vì về nguồn gốc của thổ công, thần tài, ông Táo v.v. đều là các vị thần Đạo giáo của Trung Quốc. Sau này, Việt Nam tiếp tục du nhập và tiếp thu những nét văn hóa đặc sắc của các nước láng giềng. Về sau, nó được kết hợp với tín ngưỡng thờ cúng bản địa và trở thành tín ngưỡng thờ cúng không thể thiếu của người Việt.
Người Việt Nam đã thờ phụng tổ tiên, gia đình nào cũng có thờ Thổ Công. Thổ công chính là vị thần trông coi gia cư, định sự họa phúc cho gia đình tin chủ. Nhờ Thổ Công, các hồn ma quỷ không xâm nhập được để quấy nhiều những người trong nhà.
Ý nghĩa của việc thờ Thổ Công
Thổ Công là vị thần quản gia, quyết định vận thế của một gia đình. Ông quản lý đất đai và nhà cửa của từng gia đình. Vào cuối năm, mỗi gia đình sẽ tổ chức một buổi lễ để đưa ông Gong Wengte về trời để báo cáo nhiệm vụ của mình. Thờ Thọ Công không chỉ là thờ cúng thần linh mà còn là sự biết ơn các vị thần đã che chở cho gia đình, dòng họ. Người ta cũng thường thờ cúng để bày tỏ mong muốn được bảo vệ và ngăn chặn ma quỷ vào nhà.
Cách bày trí bàn thờ Thổ Công
Đã thờ phụng, phải có bàn thờ. Nhà nào đã tin theo Thần đạo đều có bàn thờ Thổ Công. Nhiều người thuộc ngành thứ, không có bổn phận cúng giỗ, trong nhà không có bàn thờ tổ tiên, cũng thiết lập một bàn thờ Thổ Công.
Bàn thờ Thổ Công thường đặt ngay ở gian bên, cạnh bàn thờ tổ tiên. Tại những gia đình không có bàn thờ tổ tiên, bàn thờ Thổ Công được đặt ở gian chính giữa nhà. Bàn thờ Thổ Công giản dị hơn bàn thờ tổ tiên, và gồm một chiếc hương án kẻ liền với hậu tường gian.
Trên hương án có chiếc mâm nhỏ, giống chiếc bàn đặt trên hương án bàn thờ gia tiên, và ở trên cũng có ba đài rượu với nắp đậy như trên bàn thờ gia tiên vậy.
Đằng sau chiếc bàn nhỏ này, kế cao hơn lên là bài vị Thổ Công, hoặc có khi được thay bằng một cổ mũ gồm:
ba chiếc, mũ đàn bà đặt ở giữa và hai bên hai chiếc mũ đàn ông. Cũng có nhà chỉ thờ một chiếc mũ.
Đằng trước bàn nhỏ là bình hương hoặc đỉnh trầm. Hai bên bình hương hoặc đỉnh trầm là đồi nến, đồi ống hương.
Ở những gia đình túng thiếu, bàn thờ Thổ Công lại càng giản dị hơn. Có khi chỉ là một chiếc bàn, trên bàn có một bình hương và một cố mũ đặt ngay sau bình hương.
Dù bàn thờ có giản dị thế nào cũng vẫn là một bàn thờ đủ biểu lộ sự thành kính của gia chủ đối với vị thần săn sóc gia cư mình.
Đọc thêm: Công Viên nghĩa trang Thiên Đức
Cúng thổ công
Ta cúng Thổ Công vào những ngày giỗ, tết, ngày dằm, mùng 1 . Lễ cúng tùy theo gia chủ,có thể cúng chay, có thể cúng mặn.
Thường thì trong những ngày sóc vọng tức là ngày mồng một và ngày rằm âm lịch, người ta hay cúng chay, đồ lễ chỉ gồm có giấy vàng, giấy bạc, trầu nước hoa quả.
Tuy nhiên cũng có nhà củng mặn, trước cúng sau ăn cốt tỏ lòng thành.
Cúng mặn phải có rượu, và đồ lễ ngoài các thứ kể trên có thể có thêm xôi, gà, hoặc chân giò, hay có khi là cả một mâm cỗ.
Trong những ngày giỗ tết, trong nhà có làm cỗ, cúng Thổ Công cũng dùng cỗ mặn.
Ngoài ra trong mọi trường hợp làm lễ cáo gia tiên đều có cúng Thổ Công và người ta cũng khấn cầu sự phù hộ của Thổ Công như cầu khấn gia tiền vậy.
Tiếng gọi là cúng Thổ Công, nhưng khi cũng phải khấn đủ ba vị thần linh ghi trong bài vị, tức là:
“Động trù tư mệnh Táo phủ thần quân.
Thổ địa Long mạch tôn thần.
Ngũ Phương ngũ thổ Phúc đức chính thần”.